3 tips om als HSP je psychologische flexibiliteit te vergroten

Wat is ACT?

ACT is de afkorting voor Acceptance and Commitment Therapy. Een relatief nieuwe vorm van gedragstherapie die in de jaren ‘90 werd ontwikkeld in Amerika en ook steeds meer bekendheid krijgt in Nederland. ACT heeft als doel het vergroten van iemands psychologische flexibiliteit, door de persoon te leren;

• op een flexibele manier om te gaan met de obstakels die iedereen in zijn/haar leven tegenkomt (acceptance);
• te blijven investeren in de dingen die belangrijk zijn en waarde geven aan het leven (commitment).

Doen in plaats van denken

Zelf ben ik afgelopen zomer met ACT in aanraking gekomen door het volgen van de opleiding tot ACT-therapeut. Het heeft me enorm aan het denken gezet. Of eigenlijk heeft het me enorm aan ’het doen gezet‘, want dat denken deed ik al heel veel. Want zo’n HSP (Highly Senstive Person) als ik ben, komen er veel prikkels bij mij binnen en verwerk ik die informatie diep, wat leidt tot een hoop denkwerk. Al van jongs af aan ervaar ik zo nu en dan ‘gevangen’ te zijn in mijn eigen gedachten. Rondjes te draaien in mijn hoofd. Een wandelend hoofd op pootjes te zijn.

ACT als manier van leven

Ze noemen ACT een vorm van gedragstherapie, maar eigenlijk is het veel meer dan dat. Het is een zienswijze, een manier van leven. Als het eenmaal in je systeem zit, kun je er niet meer van weg. En dat was precies wat ik nodig had. ACT drukte op die knoppen waar het het hardst nodig was. Waarvan ik niet eens wist dat ze bestonden. Ergens diep van binnen voelde ik het wel, maar het zat flink verstopt achter die hele dikke muur van gedachten.

ACT, HSP en copingstrategieën

Tijdens het doen van de opleiding tot ACT-therapeut vielen er een hoop puzzelstukjes op hun plaats. Rondom mijn hoogsensitiviteit en de invloed van deze eigenschap op mijn leven en op de (coping)strategieën die ik ontwikkeld had. Strategieën die helemaal logisch waren gezien hoe ik ben en wat ik heb meegemaakt, maar grotendeels disfunctioneel waren (op de lange termijn) waardoor ik steeds weer tegen dezelfde uitdagingen aan liep en niet het leven leidde wat ik wilde leiden.

Tips voor HSP

Ik geloof dat het bekend worden met ACT voor ieder persoon waardevol zal zijn, HSP of niet. Maar toch denk ik dat hoogsensitieve personen hier extra baat bij kunnen hebben omdat het nou juist die dingen aankaart die zo’n belangrijke rol spelen in het leven van hoogsensitieve personen en die een rol spelen bij de uitdagingen waar hoogsensitieve personen tegen aan lopen. Mijn 3 belangrijkste tips deel ik graag met jullie:

1. Word je bewust van jouw binnenwereld

Hoogsensitieve personen zijn sterk gericht op de wereld om hen heen. Hun antennes staan voornamelijk naar buiten gericht (in plaats van naar binnen). Ze hebben veel aandacht voor (de mensen in) hun omgeving. Door hun behoefte aan harmonie zijn ze veel met andere dingen en mensen bezig in plaats van met zichzelf. Hierdoor zie ik dat veel hoogsensitieve personen vergeten om aandacht te hebben voor zichzelf en voor hun eigen behoeften, grenzen en wensen. Ze verliezen het contact met zichzelf, gaan over hun eigen grenzen heen, voorzien niet in eigen behoeften en er ontstaan uitdagingen zoals emotionele en/of lichamelijke problemen. Ook ik heb dat ervaren en was er bij gebaat om meer stil te gaan staan bij dat wat ik voelde. Dat wat ik nodig had. Meer in het hier en nu en dus minder in de toekomst of het verleden. Meer in mijn lijf en dus minder in mijn hoofd. Mindfulness, één van de zuilen van ACT, hielp me hierbij. Mindfulness is de bereidheid om alles actief te laten zijn wat het is, om je bewust te worden van je eigen gedachten, gevoelens en ervaringen. Niet met als doel om je beter te gaan voelen maar om beter te leren voelen (Bron: G. Jansen en T. Batink, Time to ACT! Basisboek voor professionals).

2. Neem je gedachten niet al te serieus

Door de diepgaande verwerking bij hoogsensitieve personen worden alle prikkels die binnenkomen gekoppeld aan eerdere ervaringen (verleden), gescand op mogelijke risico’s (heden) en wordt bedacht tot wat voor situaties deze prikkels eventueel zouden kunnen leiden (toekomst). Je kunt je voorstellen dat dit tot een hoop denkwerk leidt en dus een hoop gedachten. Mensen ‘zwemmen’ onbewust in hun gedachten zoals vissen onbewust zwemmen in water (Bron: G. Jansen en T. Batink, Time to ACT! Basisboek voor professionals). En hoogsensitieve personen hebben door die diepe verwerking van informatie veel meer gedachten die er onbewust zijn en dus een nog veel groter water om in te zwemmen. Een soort van grote oceaan. Deze gedachten zijn (onbewust) zeer bepalend in het leven van een hoogsensitief persoon. Sommige gedachten zijn nuttig. Andere gedachten zijn minder handig en beperken je het leven te leiden zoals je wilt. ACT leert je om afstand te nemen van die gedachten en te bepalen hoe hiermee om te gaan. Wie is de baas? Je gedachten of jij? Mij heeft het geholpen om mijn gedachten niet altijd even serieus te nemen. Anders zou ik nu nog steeds zwelgen in mijn gedachten en een gevoel van “ik ben niet goed genoeg”, “ik kan het niet”, “het lukt mij toch niet”. En man, wat zou mijn leven dan beperkt en waardeloos zijn.

3. Onderzoek jouw waarden

Oké, als je je gedachten niet te serieus moet nemen, wat dan wel?! Mijn antwoord daarop zou zijn; jouw waarden! Hoogsensitieve mensen zijn zich van jongs af aan sterk bewust van de verwachtingen en eisen van anderen. Zij zijn sterk gericht op anderen en lezen de non-verbale communicatie van de mensen in hun omgeving feilloos. Zij voelen hierdoor sterk aan wat de ander van hen verwacht zoals bijvoorbeeld hun ouders en leerkrachten. Hoe sensitiever een kind, hoe meer het kind de eisen en verwachtingen van anderen aanvoelt. Hierdoor zijn ze, mijns inziens, het contact met hun eigen waarden vaak verloren en leven ze veelal volgens ’de regels‘ van anderen. Mijn tip zou dan ook zijn om op zoek te gaan naar dat wat het leven voor jou waardevol maakt. Daar waar je energie van krijgt, waar je voldoening uit haalt en waar jij gelukkig van wordt!

Oftewel; geniet van je leven, in het hier en nu, luister niet te veel naar die stem in je hoofd over morgen of gisteren en volg jouw eigen weg naar een waardevol leven!