Trekken hooggevoeligen en ongevoeligen elkaar aan? [Deel 1]

Tom Eigen hooggevoeligheid, Hooggevoeligheid & relaties 0

In dit (wat langere) blog een pittig onderwerp om over na te denken. Het is echter niet mijn bedoeling de zomerse luchtigheid te verstoren. Ik nodig jou als lezer uit om deze tekst te benaderen met een nieuwsgierige blik. Alsof je nog op vakantie bent en in een vreemde stad een straatvoorstelling ziet die je niet meteen snapt, maar die je wel intrigeert. Ben je hier voor het eerst? Dan vind je het misschien leuk om mijn eerdere blogs te lezen, bijvoorbeeld die over hooggevoeligheid op vakantie of over balans in je (hooggevoelige) relatie.

De vraag en de benaming

Ons onderzoek cirkelt rond de vraag hoe het komt dat er tussen hooggevoelige en laaggevoelige types een zekere aantrekkingskracht lijkt te bestaan. Ik spreek expres niet over ongevoelige types, hoewel die soms wel in het verhaal over dit thema voorkomen. Verderop kom ik daar op terug.

Is het waar?

Om heel precies te weten hoe het zit, zou een uitgebreid wetenschappelijk onderzoek nodig zijn, met duidelijke definities en onderbouwing met cijfers en statistiek. Over harde criteria voor het vaststellen van HG wordt wel nagedacht (o.a. door Pluess e.a). Over relatievorming door hooggevoeligen is wetenschappelijk gezien nog heel weinig bekend. Dat is dan meteen nog een reden om dit onderwerp te benaderen als iets wat je (n0g?) niet helemaal begrijpt. We gaan daarbij wel uit van de zogenaamde ‘klinische ervaring’, dat wat wij als deskundigen waarnemen in de dagelijkse praktijk. En dan is die mysterieuze aantrekkingskracht wel een feit.

Waarom?

Het gezegde ‘Uitersten trekken elkaar aan’ is uiteraard een beetje te dun voor een verklaring. Hoe dan ook moeten we vaststellen dat een intieme relatie tussen een hooggevoelige (HG) en een laaggevoelige (LG) kennelijk voor beiden aan een behoefte voldoet. In Nederland kiezen we zelf een partner en voor partnerschap zijn dus twee mensen nodig die ermee instemmen. Ook een relatie tussen HG en LG begint meestal met verliefd zijn.

Genoeg theorieën

Met de boeken over dat fenomeen kan je een aardige bibliotheek vullen. De theorieën erover zijn zeker interessant, maar een ultieme verklaring is nog niet gevonden. Het zal wel weer een multifactoriële oorzaak hebben, zoals alles wat we niet in één oogopslag kunnen begrijpen. Laten we het erop houden dat beiden hopen dat die ander een verlangen zal vervullen. Omdat dit onderliggende verlangen ons niet altijd helder voor de geest staat, is die hele verliefdheid nogal een schimmig gebeuren. Toch?

Een hypothese. Begin van een verklaring?

Wat we wel weten – zie ook mijn blogs van juni en juli – is dat iedere relatie minstens voor een deel drijft op de behoefte aan symbiotische nabijheid. Wat we ook weten: een hooggevoelig iemand heeft een groot vermogen om een ander te begrijpen en staat in de startblokken om te ‘helpen’. En hoe fijn is het als iemand je het gevoel geeft, jou helemaal te begrijpen? Vooral als je daar als kind het een en ander tekort gekomen bent. Ziehier een mogelijke drijfveer voor de LG-er.En de HG-er die klaar staat om te begrijpen en te helpen? Het vermogen heb je, maar waarom zou je het ook gaan doen? Een belangrijke reden kan zijn dat degene die jij helpt, er dan tenminste ‘is’ voor jou.

Zogenaamde parentificatie

In de ouder-kindrelatie is dat ook hoe parentificatie ontstaat: het kind helpt de ouder – met emotionele en/of praktische ondersteuning – om ervoor te zorgen dat de ouder er zal zijn voor het kind. Niet bestaan in de ogen van de ander is namelijk onverdraaglijk. Psychologisch gezien voor een kind zelfs ‘dodelijk’. En wie kan er beter helpen dan een HG kind?! Helemaal niet onwaarschijnlijk dat deze ‘kindgewoonte’ wordt herhaald in de partnerrelatie. Niets om je voor te schamen ook, we doen het allemaal in meer of mindere mate.

De behoefte

Waarmee ik niet wil beweren dat iedere HG-er die een relatie heeft met een LG-er geparentificeerd is. Ik benoem een mogelijkheid, om te laten zien dat het kan helpen om je steeds af te vragen aan welke behoefte jij en je partner wederzijds tegemoet komen. De LG-er zou ondertussen kunnen voelen: Ha, eindelijk een goede ouder gevonden die mij wel helemaal begrijpt, bij wie ik me wel helemaal kan ontspannen, van wie ik me niet hoef terug te trekken omdat ik geen contact ervaar.

Laaggevoelig

Een en ander hangt uiteraard wel sterk samen met hoe die laaggevoeligheid ontstaat. Is het aangeboren onvermogen of was er in de kindertijd te weinig support op dit gebied? Voelt iemand misschien wel van alles, maar ontbreekt de vaardigheid om met die gevoelens om te gaan en er op een begrijpelijke manier over te communiceren? Op dit punt is een uitstapje nodig naar de begrippen psychopathie en narcisme.

What’s in a name?

De termen narcisme en psychopathie worden soms door elkaar heen gebruikt en dat schept verwarring. Dit is geen college psychiatrie, het is wel belangrijk om hier duidelijkheid te creëren. Een narcistische persoonlijkheidsstoornis valt definitie-technisch binnen de categorie ‘psychopathie’. Dat is een medische term uit de DSM-V, het diagnostisch handboek voor de psychiater. Het woord psychopaat wordt in de volksmond min of meer te pas en te onpas gebruikt voor iedereen die zich onbegrijpelijk gedraagt en dan vooral als dat gedrag schadelijk is voor anderen. In de psychiatrische hulpverlening spreekt men in dat geval tegenwoordig van een antisociale persoonlijkheidsstoornis. Voor deze diagnose moet de patiënt aan allerlei criteria voldoen.

Antisociale persoonlijkheidsstoornis

Ik geef hier de korte omschrijving: “De antisociale persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door antisociaal en onverantwoordelijk gedrag en door gebrek aan spijt van misdaden. Deze stoornis komt voor bij 3 – 6 % van de mannen en bij 1 % van de vrouwen.” (Bron: Nevid, J.S. e.a, Psychiatrie, een inleiding. Uirg. Pearson, Amsterdam 2012.) Om het gevoelsmatig enigszins te kunnen vatten, zeg ik meestal dat zo iemand echt niet begrijpt dat het vervelend is voor jou om verkracht te worden of een mes tussen je ribben te krijgen. Er zijn geen eenduidige verklaringen voor het ontstaan van deze psychiatrische aandoening. De mogelijke oorzaken van een neiging tot narcisme wil ik wel wat meer toelichten. Hierover en over de praktische consequenties van een en ander volgende maand meer.

Om nu alvast te onthouden

Allereerst dit: een psychopaat kan je rustig ongevoelig noemen, een narcist is dat zeker niet. Hoe de narcist met die gevoelens omgaat, is een verhaal apart.

Tips

Verliefd? Niet te missen vlinders in je buik? Dan kan je sowieso niet al te helder nadenken en heb je misschien een roze bril op. Maar vraag je eventueel twee dingen af:

Voel je je energiek als jullie samen geweest zijn of min of meer leeggezogen?
Wil je graag bij die ander zijn omdat je er zo blij van wordt of is er een soort hevige innerlijke onrust waardoor je het gevoel krijgt dat je geen weerstand kan bieden aan deze behoefte?

Is het tweede deel van de vragen waar, dan betekent dat niet automatisch dat er iets niet in orde is. Maar misschien is het wel verstandig om een beetje extra te letten op de mate van gelijkwaardigheid tussen jullie. Geen zin om je wat dan ook af te vragen? Laat het zitten, geniet ervan! Je bent heus wel gevoelig en slim genoeg om goed voor jezelf te (leren) zorgen op het moment dat het echt nodig is.

Meer lezen van Arja?