Boekrecensie ‘De traumasensitieve school’

In de Leesclub van Hooggevoelig heel gewoon recenseren hooggevoeligheidsdeskundigen uit ons netwerk een reeks interessante boeken. Boeken die gaan over, of raken aan, hooggevoeligheid. Zo weet jij welke boeken voor jou ‘de moeite waard zijn’ en welke je wel of niet aan kunt raden aan de mensen om je heen. Sanne recenseerde het boek ‘De traumasensitieve school’. Intussen raadt ze het boek aan bij alle leraren die ze kent. Dat belooft een mooi rapportcijfer. Veel leesplezier! 

Algemene gegevens

• Titel: De Traumasensitieve school; een andere kijk op gedragsproblemen in de klas
• Auteur: Anton Horeweg
• Uitgeverij: Lannoo
• Aantal pagina’s: 349 (inclusief enorme lijst bronvermelding)
• Jaar van uitgave: 2018
• Korte samenvatting: Dit boek helpt je praktisch kijken naar wat er nodig is om met kinderen te werken die onder grote spanning staan of hebben gestaan. Wat zit er achter het ‘moeilijke’ gedrag? En vooral, hoe kun je hier als docent mee omgaan in de drukte waar je dagelijks mee te maken hebt. Op een respectvolle manier beschrijft Anton Horeweg de uitdagingen maar vooral ook kansen die er zijn. In eerste instantie richt het boek zich op de context binnen school. Door de praktische insteek zal de creatieve lezer ook direct linkjes kunnen leggen naar het werken met kinderen in bijvoorbeeld de naschoolse setting of elders.

EERSTE INDRUK?

Wat een fijn boek! De lay-out is prettig. Casussen hebben een andere kleur, er staan schema’s in en een heleboel extra informatie verstopt achter QR-codes (voor o.a. video’s). Het is in een vlotte stijl geschreven en leest gemakkelijk weg. Het is een informatief studieboek, en daarbij een prachtig modern naslagwerk door de vele recente bronnen. Het is zeer praktisch in gebruik en door de casussen die erin aan bod komen zorgt het voor veel herkenning en een praktische toepasbaarheid. Je merkt dat de auteur ook echt weet welke uitdagingen docenten dagelijks tegenkomen. Door hierbij aan te sluiten met praktische tips en een andere manier van kijken, denk ik dat zelfs de kritische lezer toch nieuwe dingen op zal pikken.

SCHRIJFSTIJL?

Uitstekend. Geen ingewikkeld taalgebruik. Ook de uitleg over trauma en het zenuwstelsel wordt aan de hand van concrete, praktische voorbeelden toegelicht. Ook voor lezers zonder achtergrond in trauma is dit zeker goed te volgen en informatief. Het is wel een dik boek, maar door de duidelijke lay-out kun je ook makkelijk keuzes maken in het eventueel overslaan van extra casussen. 

VOOR WIE IS DIT BOEK?

Voor leraren/professionals in de eerste plaats. Mensen die professioneel gezien met kinderen werken. Maar ook voor studenten in deze beroepen. Aangezien het boek gaat over de rol van het zeuwstelsel bij leren en breinontwikkeling, zie ik er een breed toepassingsgebied en publiek voor. De relatie met HSP zit hem voor mij in het feit dat het boek aangeeft hoe je op een sensitieve manier met “gevoelige zenuwstelsels” omgaat. Zoals de auteur ook zegt, wanneer scholen meer vanuit traumasensitief perspectief zijn ingericht heeft elk kind daar baat bij. Getraumatiseerde kinderen en hooggevoelige kinderen helemaal. Maar ook de hooggevoelige docent zal hierdoor veel beter snappen waarom het eerst zelf kunnen reguleren van de docent essentieel is.

THEMA EN BOODSCHAP?

Het is een prachtig onderbouwd pleidooi voor (trauma)Sensitief onderwijs. Het vertaalt de laatste wetenschappelijke inzichten over trauma en breinontwikkeling naar toepasbare interventies in de klas en in de school. En de auteur benadrukt steevast hoe belangrijk je als individuele docent kunt zijn voor een leerling. Juist voor de leerling die het gedrag laat zien waardoor je niet direct aan een positief contactmoment denkt. Of de leerling die helemaal niet opvalt omdat deze zich zo voegt naar alles en iedereen.

Wanneer scholen meer vanuit traumasensitief perspectief zijn ingericht heeft élk kind daar baat bij. Getraumatiseerde kinderen, hooggevoelige kinderen, kinderen met wie het (ogeschijnlijk?) goed gaat. Traumasensitief werken/opleiden vraagt geduld, een lange adem. Wanneer een docent geen oog heeft voor de ontregeling bij een kind zal het zeer moeizaam tot cognitieve groei kunnen komen. Er is eerst ondersteuning en coaching nodig op sociale en emotionele gebied. Juist wanneer kinderen hierin thuis steun tekort komen ben jij als docent een heel belangrijk voorbeeldfiguur. Iemand die wel betrouwbaar is, daar waar de grenzen helder zijn en uitgelegd worden en een kind geholpen wordt op het niveau waar het zich dan bevindt.

BENADERING VAN HOOGGEVOELIGHEID?

Vanuit/voor het onderwijs is dit boek geschreven. Niet specifiek over HSP, maar vanuit mijn eigen ervaring zie ik dat er juist onder de mensen die HSP zijn veel trauma voorkomt, ook bij kinderen. Het boek gaat daarnaast echt uit van de recente wetenschappelijke inzichten. De duiding van hooggevoeligheid komt niet echt aan de orde. Wat ik wel kan zeggen, is dat ik het boek een verademing vind omdat de schrijver niet de ‘stoornis-bril’ op heeft, maar kijkt naar wat er nodig is bij kinderen. Maar ook bijvoorbeeld bij docenten of een organisatie wanneer ze zo gaan werken. De sfeer van het boek is er dus niet één van ophemelen of afkraken, maar ik zou het omschrijven als realistisch optimisme. Naar mijn mening past het heel goed bij de insteek zoals Hooggevoelig heel gewoon ook graag wil/ziet dat er naar (hooggevoelige) mensen gekeken wordt.

WAT KAN DIT BOEK JE BRENGEN?

Dit boek leert je waarom sommige kinderen maar niet tot leren lijken te kunnen komen. Het sluit aan bij waarom je je als docent soms zo machteloos en gefrustreerd kan voelen. Het geeft een inkijk in wat trauma met een een kind kan doen en hoe je als leerkracht een belangrijke hulpbron kunt zijn. Daarnaast geeft het hele praktische voorbeelden en tips. Duidelijke uitleg van wat wel en wat niet werkt en waarom. Ik ben nog niet eerder een boek over dit onderwerp in het Nederlands tegen gekomen dat zo gedegen uitleg geeft. Veel literatuur over trauma is in het Engels of Duits. Dit maakt het lastiger toepasbaar voor de Nederlandse context omdat ons schoolsysteem weer anders is. Juist dat de docent zelf uitgebreide ervaring in het onderwijs heeft maakt dit boek zo concreet en toepasbaar. Het sluit m.i. echt aan bij de praktijk. De praktische tips en de uitleg van welke interventies wel/niet geschikt zijn en waarom voldoen aan de laatste inzichten over traumasensitief werken. De toon in het boek is zeer respectvol. Zowel richting de kinderen waar het over gaat als richting de lezer. Het houdt rekening met weerstand en weet daarop aan te sluiten.

FAVORIETE EN MINST FAVORIETE PASSAGE?

Oh, moet ik echt kiezen wat mijn favoriete stuk is?!? Wat een haast onmogelijke opgave. Dan ga ik voor hoofstuk 16; hierin worden mythes ontkracht. De pagina begint met een vragenlijst die je met ja/nee kunt invullen. Op de volgende bladzijde wordt per stelling kort samengevat hoe de auteur hierin staat vanuit een traumasensitief oogpunt. Ik zie het als een soort beknopte samenvatting en denk dat de uitspraken zeer herkenbaar zijn en tot de verbeelding spreken. 

Mijn minst favoriete passage is ironisch genoeg de eerste zin van de inleiding. Ik ben lichaamsgericht traumatherapeut en had graag gezien dat term “psychotrauma” vervangen was door “trauma”. Ik weet dat het de gangbare naam in de literatuur is. Maar het woord “psycho” suggereert dat trauma (enkel) psychisch is, terwijl we uit de recente ‘evidence based’ literatuur weten dat trauma in de eerste plaats een biologisch iets is dat invloed heeft op het gehele zenuwstelsel. Het is volgens mij belangrijk om juist ook de fysieke kant te benadrukken. Dit is informatie waarvan ik wens dat het uitgebreider bekend wordt, om zo meer traumageïnformeerde zorg in Nederland te bewerkstelligen. Wanneer het fysieke, biologische aspect van trauma meer aandacht had gekregen, dan had ik het boek een dikke 10 gegeven.

AANRADER?

Ik heb het aan alle leraren die ik ken aangeraden. Ook voor andere professionals die met kinderen in leer-settingen werken is het een echte aanrader. Persoonlijk vind ik het ook als ouder echt een mooi boek. Ik denk dat het de jonge leraren (in spe) daarnaast erg aanspreekt, omdat er duidelijk verwezen wordt naar digitaal materiaal. Sommige filmpjes waarnaar via QR-codes wordt verwezen zijn hierdoor in de klas heel makkelijk te tonen. Op deze manier kunnen de kinderen leren hoe hun brein werkt en wat er voor hen zou kunnen werken in staat van stress. Dus de combinatie van goed wetenschappelijk onderbouwd met een praktische vertaalslag maakt dit boek tot een topper wat mij betreft!

RAPPORTCIJFER?

Een 9; door het gemak waarmee je het leest, de praktische toepasbaarheid en de zorgvuldigheid en toegankelijkheid waarmee het boek zware thema’s weet te behandelen. Ook zijn de tips die erin staan heel concreet evenals alle bronnen en aanvullendende informatie die je eruit kunt halen.

OVER DE RECENSENT

Deze recensie is geschreven door Sanne. In haar praktijk, ‘Wijs in je lijf’, geeft ze lichaamsgerichte coaching en traumatherapie. Ze hanteert daarbij een holistische benadering en gaat er vanuit dat lichaam en geest met elkaar verbonden zijn en elkaar bovendien beïnvloeden. Sanne helpt (hooggevoelige) mensen bij hun zoektocht naar balans, herstel en veerkracht. Het zelfherstellend vermogen van lichaam en geest staan daarbij centraal. Haar motto? “Find yourself and be just that!” Meer weten over Sannes werkwijze en methodes die ze toepast? Neem een kijkje op haar website.